-
1 provideo
prō-vĭdĕo, vīdi, vīsum, 2, v. n. and a.I.Neutr.A.Lit., to see forwards or before one's self, to see in the distance, to discern, descry (very rare):B.ubi, quid petatur, procul provideri nequeat,
Liv. 44, 35, 12.—Trop.1.To be provident or cautious, to act with foresight, to take care (rare but class.; syn. praecaveo): actum de te est, nisi provides. Cic. Fam. 9, 18, 4; id. Rab. Post. 1, 1:2.nisi providisses, tibi ipsi pereundum fuisset,
id. Verr. 2, 1, 61, § 157.—To see to, look after, care for; to provide, make preparation or provision for any thing (freq. and class.); constr. absol., with dat., de, ut, ne: multum in posterum providerunt, quod, etc., Cic. Agr. 2, 33, 91:II.nihil me curassis, ego mihi providero,
Plaut. Most. 2, 2, 93:rei frumentariae,
Caes. B. G. 5, 8:condicioni omnium civium,
Cic. Cael. 9, 22:ut consulas omnibus, ut provideas saluti,
id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 31.— Impers. pass.:a dis vitae hominum consuli et provideri,
Cic. N. D. 1, 2, 4:est autem de Brundusio providendum,
id. Phil. 11, 11, 26; cf.:de re frumentariā,
Caes. B. C. 3, 34:de frumento,
id. B. G. 3, 3:ut quam rectissime agantur omnia providebo,
Cic. Fam. 1, 2, 4.—So with ne, Cic. Verr. 1, 17, 51:cura et provide, ne quid ei desit,
id. Att. 11, 3, 3:ne qua civitas suis finibus recipiat, a me provisum est,
Caes. B. G. 7, 20; cf. impers.:provisum est, ne, etc.,
Ter. Phorm. 5, 2, 14:provisum atque praecautum est, ne quid, etc.,
Liv. 36, 17.—Act.A. B.Trop.1.In respect of time, to see or perceive beforehand, to foresee; to see before or earlier (class.): si qui, quae eventura sunt, provideant, Pac. ap. Gell. 14, 1, 34 (Trag. Rel. v. 407 Rib.); cf. Cic. Fin. 1, 14, 47:2.rem, quam mens providit,
Lucr. 4, 884:quod ego, priusquam loqui coepisti, sensi atque providi,
Cic. Vatin. 2, 4; cf. Caes. B. G. 7, 30:medicus morbum ingravescentem ratione providet, insidias imperator, tempestates gubernator,
Cic. Div. 2, 6, 16:providere, quid futurum sit,
id. Mur. 2, 4:quod adhuc conjecturā provideri possit,
id. Att. 1, 1, 1:tempestas ante provisa,
id. Tusc. 3, 22, 52:ratio explorata atque provisa,
id. Verr. 2, 1, 6, § 15:non hercle te provideram,
Plaut. As. 2, 4, 44:aliquem,
Hor. Ep. 1, 7, 69.—To see to, look after, care for, give attention to; to prepare or provide for any thing:3.eas cellas provident, ne habeant in solo umorem,
Varr. R. R. 3, 10, 4:ut res tempusque postulat, provideas atque administres,
Cic. Fam. 14, 21:providentia haec potissimum providet, ut, etc.,
id. N. D. 2, 22, 58:omnia,
Sall. C. 60, 4:ea, quae ad usum navium pertinerent,
Caes. B. G. 3, 9:rem frumentariam,
id. ib. 6, 9; cf.:frumento exercitui proviso,
id. ib. 6, 44:provisi ante commeatūs,
Tac. A. 15, 4:verbaque provisam rem non invita sequentur,
Hor. A. P. 311:omnia quae multo ante memoi provisa repones,
Verg. G. 1, 167; cf.: providebam Dominum in conspectu meo, kept in view, i. e. in mind, Vulg. Psa. 15, 8.—Providere aliquid, to prevent, obviate an evil (syn. cavere):A.neque omnino facere aut providere quicquam poterant,
Sall. J. 99, 2 Kritz:quicquid provideri potest, provide,
Cic. Att. 5, 11, 1:quae consilio provideri poterunt, cavebuntur,
id. ib. 10, 16, 2; Liv. 36, 17, 2; Plin. 34, 6, 14, § 30 Sillig; 34, 7, 18, § 40; Plin. Ep. 3, 9, 6.—Hence,prōvĭ-dens, entis, P. a., foreseeing, provident, prudent (class.):* B.homo multum providens,
Cic. Fam. 6, 6, 9.— Comp.:id est providentius,
more prudent, Cic. Fam. 3, 1, 1.— Sup.:providentissimus quisque,
Tac. H. 1, 85; Plin. Ep. 9, 13, 6.— Adv.: prōvĭdenter, with foresight, providently, prudently, Sall. J. 90, 1; Plin. Pan. 1; Dig. 47, 3, 1.— Comp.:quanto melius quanto providentius,
Quint. Decl. 14, 8.— Sup.:providentissime,
Cic. N. D. 3, 40, 94; Plin. Ep. 10, 61 (69), 1; 10, 77 (81), 1.— -
2 paro
1.păro, āvi, ātum, 1, v. a. [cf. Sanscr. par, piparmi, to lead, to further; Gr. poros; Lat. porta, peritus; also -per in pauper], to make or get ready, to prepare, furnish, provide; to order, contrive, design, etc. (freq. and class.; syn.: apparo, comparo, acquiro); with personal, non-personal, and abstract objects; constr. usually with acc. or inf., rarely with ut, ne, or absol.I.Lit.A.In gen.(α).With acc.:(β).omne paratum est, Ut jussisti... prandium,
Plaut. Men. 2, 3, 14; cf. Cic. Verr. 2, 4, 27, § 62:turres, falces, testudinesque,
Caes. B. G. 5, 42 fin.:incendia,
Sall. C. 27, [p. 1305] 2:ad integrum bellum cuncta parat,
id. J. 73, 1; Ter. And. 4, 4, 2:quod parato opus est, para,
id. ib. 3, 2, 43:quam hic fugam aut furtum parat?
id. Phorm. 1, 4, 14; so with acc. of the act purposed:fugam,
i. e. to prepare one's self for flight, Verg. A. 1, 360; Cic. Att. 7, 26, 1:filio luctum,
Ter. Hec. 2, 1, 13:cupiditates in animo,
id. Phorm. 5, 4, 2:bellum,
Caes. B. G. 3, 9:insidias alicui,
Sall. C. 43, 2:defensionem,
id. ib. 35, 2:leges,
to introduce, id. ib. 51, 40:verba a vetustate repetita gratiam novitati similem parant,
furnish, Quint. 1, 6, 39.—More rarely with reflex. pron. and final clause, or ad and acc., or (mostly post-Aug.) with dat.:hisce ego non paro me, ut rideant,
Ter. Eun. 2, 2, 18; cf.:quin ita paret se, ut, etc.,
id. Hec. 1, 1, 11:se ad discendum,
Cic. Or. 35, 122:ad iter parare,
Liv. 42, 53, 2; cf.:huc te pares, haec cogites,
Cic. Fam. 1, 7, 9:alterutri se fortunae parans,
Vell. 2, 43, 2:se ad similem casum,
Caes. B. G. 7, 41; Prop. 2, 24, 48 (3, 19, 32):multitudo, quam ad capiunda arma paraverat,
Sall. C. 27, 4:parantibus utrisque se ad proelium,
Liv. 9, 14, 1; 21, 31, 1:ad proelium vos parate,
Curt. 4, 13, 10: foro se parant, Sen. Contr. praef. § 4.— Pass.:si ita naturā paratum esset, ut, etc.,
so ordered, ordained, Cic. Div. 2, 59, 122:ut simul in omnia paremur,
may habituate ourselves, Quint. 11, 3, 25.—With inf., to prepare, intend, resolve, purpose, delermine, be on the point of, be about to do any thing: signa sonitum dare voce parabant, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 46 Müll. (Ann. v. 447 Vahl.):(γ).maledictis deterrere (poëtam), ne scribat, parat,
Ter. Phorm. prol. 3:munitiones institutas parat perficere,
Caes. B. C. 1, 83:omni Numidiae imperare parat,
Sall. J. 13, 2:proficisci parabat,
id. C. 46, 3 Kritz:in nemus ire parant,
Verg. A. 4, 118:multa parantem Dicere,
id. ib. 4, 390.—With ut or ne (very rare):(δ).aequom fuit deos paravisse, uno exemplo ne omnes vitam viverent,
have so ordered it, Plaut. Mil. 3, 1, 130; cf. Cic. Div. 2, 59, 122 supra:age jam, uxorem ut arcessat, paret,
Ter. Heaut. 5, 1, 75:animo virili praesentique ut sis, para,
id. Phorm. 5, 7, 64.—With rel.-clause:B.quom accepisti, haud multo post aliquid quod poscas paras,
Plaut. As. 1, 3, 16:priusquam unum dederis, centum quae poscat parat,
id. Truc. 1, 1, 31.— Absol., to make preparations, to prepare one's self (very rare):at Romani domi militiaeque intenti festinare, parare, alius alium hortari, etc.,
Sall. C. 6, 5:contra haec oppidani festinare, parare,
id. J. 76, 4; 60, 1:jussis (militibus) ad iter parare,
Liv. 42, 53.—In partic., of fate, to prepare, destine any thing ( poet.): cui fata parent, quem poscat Apollo, for whom the Fates prepare (death), Verg. A. 2, 121:II. A.quid fata parent,
Luc. 1, 631; 6, 783:motus fata parabant,
id. 2, 68; cf.:sed quibus paratum est a Patre meo,
Vulg. Matt. 20, 23. —In gen.:B.jam ego parabo Aliquam dolosam fidicinam,
Plaut. Ep. 3, 2, 37:at dabit, parabit,
id. Ps. 1, 3, 49:ille bonus vir nobis psaltriam Paravit,
Ter. Ad. 3, 4, 31; id. Eun. 4, 6, 32:eum mihi precatorem paro,
id. Heaut. 5, 2, 49:cetera parare, quae parantur pecuniā... amicos non parare,
Cic. Lael. 15, 55:sibi regnum,
Sall. C. 5, 6:exercitum,
id. ib. 29, 3:commeatus,
id. J. 28, 7:locum et sedes,
Caes. B. G. 1, 31; 6, 22:quin ei velut opes sint quaedam parandae,
Quint. 10, 1, 15:de lodice parandā,
Juv. 7, 66.—In partic., to procure with money, to buy, purchase:A.in Piraeum ire volo, parare piscatum mihi,
Plaut. Most. 1, 1, 64:trans Tiberim hortos,
Cic. Att. 12, 19, 1; id. Fl. 29, 71 fin.:jumenta,
Caes. B. G. 4, 2:servi aere parati,
Sall. J. 31, 11:argento parata mancipia,
Liv. 41, 6 fin. —Hence, părātus, a, um, P. a., prepared.In gen., ready (class.):(β).ex paratā re imparatam omnem facis,
Plaut. Capt. 3, 4, 6; so (opp. imparata) id. Cas. 4, 4, 8:tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 114:quos locos multā commentatione atque meditatione paratos atque expeditos habere debetis,
Cic. de Or. 2, 27, 118:propositum ac paratum auxilium,
Q. Cic. Petit. Cons. 6, 22:omnia ad bellum apta ac parata,
Caes. B. C. 1, 30; Plin. Pan. 88:obvius et paratus umor,
id. Ep. 2, 17, 25: parata victoria, an easy victory, Liv. 5, 6.—With inf.:(γ).id quod parati sunt facere,
Cic. Quint. 2, 8:audire,
id. Inv. 1, 16, 23:paratos esse et obsides dare et imperata facere,
Caes. B. G. 2, 3:omnia perpeti parati,
id. ib. 3, 9:se paratum esse decertare,
id. ib. 1, 44.—With dat. (not in Cic. or Cæs.):B.vel bello vel paci paratus,
Liv. 1, 1, 8:nec praedae magis quam pugnae paratos esse,
id. 7, 16, 4:imperio,
id. 9, 36, 8:ferri acies... parata neci,
Verg. A. 2, 334:veniae,
Ov. P. 2, 2, 117:animus sceleribus,
Tac. A. 12, 47:provincia peccantibus,
id. Agr. 6:athleta certamini paratior,
Quint. 8, 3, 10:castris ponendis,
Liv. 33, 6:omnibus audendis paratissimus,
Vell. 2, 56, 4.—In partic.1.Prepared, provided, furnished, fitted, equipped with any thing:(β).intellegit me ita paratum atque instructum ad judicium venire, ut, etc.,
Cic. Verr. 1, 3, 7; cf.:ad permovendos animos instructi et parati,
id. Or. 5, 20:scutis telisque parati ornatique,
id. Caecin. 21, 60; id. Tusc. 4, 23, 52; id. Fam. 2, 4, 2:quo paratior ad usum forensem promptiorque esse possim,
id. Div. in Caecil. 13, 41:paratus ad navigandum,
id. Att. 9, 6, 2:ad omnem eventum paratus sum,
id. Fam. 6, 21, 1; cf.:in omnīs causas paratus,
Quint. 10, 5, 12; Sen. Contr. 3, 18, 3; Suet. Galb. 19:ad mentiendum paratus,
Cic. Lael. 26, 98:animo simus ad dimicandum parati,
Caes. B. C. 3, 85 fin.:paratiores ad omnia pericula subeunda,
id. B. G. 1, 5:ad dicendum parati,
Cic. de Or. 1, 9, 38.—With ab: ab omni re sumus paratiores, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 6: si paratior ab exercitu esses, Cael. ib. 8, 10.—(γ).With in and abl., well versed, skilled, experienced in any thing:(δ).Q. Scaevola in jure paratissimus,
Cic. Brut. 39, 145:prompta et parata in agendo celeritas,
id. ib. 42, 154:in rebus maritimis,
id. Imp. Pomp. 18, 55.—With contra:2.te contra fortunam paratum armatumque cognovi,
Cic. Fam. 5, 13, 1.—Of mental preparation, prepared, ready, in a good or bad sense:1.ut ad partes paratus veniat,
Varr. R. R. 2, 5, 1:fabulam compositam Volsci belli, Hernicos ad partes paratos,
Liv. 3, 10, 10:ad quam (causarum operam) ego numquam, nisi paratus et meditatus accedo,
Cic. Leg. 1, 4, 12:homo ad omne facinus paratissimus,
id. Mil. 9, 25; id. Verr. 2, 2, 6, § 17; 2, 2, 15, § 37; id. Quint. 11, 39:itane huc paratus advenis?
Ter. And. 5, 4, 6; cf.:philosophi habent paratum quid de quāque re dicant,
Cic. de Or. 2, 36, 152.—Hence, adv.: părātē.Preparedly, with preparation:2.ad dicendum parate venire,
Cic. Brut. 68, 241:paratius atque accuratius dicere,
id. de Or. 1, 33, 150.—Transf.a. b.Readily, promptly:2. I.paratius venire,
Cic. Rosc. Am. 26, 72:paratissime respondere,
Plin. Ep. 3, 9, 16.In gen.:II.eodem hercle vos pono et paro: parissumi estis iibus,
Plaut. Curc. 4, 2, 20.—In partic., to bring to an agreement, arrange with any one:3.se paraturum cum collegā,
Cic. Fam. 1, 9, 25; cf. Fest. p. 234 Müll.păro, ōnis, m., = parôn, a small, light ship, Cic. poët. ap. Isid. Orig. 19, 1, 20 (ed. Orell. IV. 2, p. 572); Gell. 10, 25, 5; cf.:parones navium genus, ad cujus similitudinem myoparo vocatur,
Fest. p. 222 Müll. -
3 ex praeparato
prae-păro, āvi, ātum, 1, v. a., to get or make ready beforehand, to prepare, equip, make preparations for, etc. (class.; cf.: paro, apparo).I.Lit.:II.ea quae videntur instare,
Cic. Rosc. Am. 8, 22:praeparaverat ante naves,
Liv. 30, 20, 5:commeatum,
id. 7, 12:frumentum in decem annos,
id. 42, 12:locum domestici belli causā,
Caes. B. G. 5, 9: se et suos milites ad proelia, Sall. Fragm. ap. Veg. Mil. 1, 9:praeparato ad talem casum perfugio,
Liv. 24, 2, 11:praeparatis jam omnibus ad fugam,
id. 33, 47, 10; 26, 19, 5; 35, 17, 1; 40, 15, 13; Quint. 2, 4, 28:praeparat se pugnae,
prepares himself for the combat, Plin. 8, 20, 29, § 71:exercitum majori operi,
Vell. 2, 109, 2:puppes,
Luc. 3, 16:arva frumentis,
Col. 2, 16:pecunia stipendio militum praeparata,
Curt. 3, 13, 10:profectionem,
to make preparations for one's departure, Suet. Tib. 38:necem fratri,
Tac. A. 11, 8:res necessarias ad vitam degendam,
to provide, Cic. Off. 1, 4, 11:cibos hiemi,
Plin. 8, 37, 56, § 133:anchusae radix praeparat lanas pretiosis coloribus,
prepares, id. 22, 20, 23, § 48; 24, 11, 58, § 96; 29, 6, 34, § 107:potum cantharidum,
id. 29, 4, 30, § 93:ova,
to prepare for eating, to cook, dress, Mart. 1, 56, 12:qui sibi praeparabat imperium,
was aiming at, aspiring to, Spart. Hadr. 22.—Trop.: animos ad sapientiam concipiendam, Cic. Fragm. ap. Non. 12, 23; id. Tusc. 2, 5, 13:gratiam adversus publicum odium,
Tac. H. 1, 72:excusationem,
Petr. 139:aditum nefariae spei,
Curt. 5, 9, 5; 4, 9, 13.—Hence, praepărātus, a, um, P. a., prepared, provided with any thing (class.):praeparatos quodam cultu atque victu proficisci ad dormiendum,
Cic. Div. 2, 58, 119:praeparato animo se tradere quieti,
id. ib. 1, 53, 121:bene praeparatum Pectus,
Hor. C. 2, 10, 14:praeparatis auribus,
Cic. Or 28, 99.— Hence, adv.: praepărātō or ex prae-părātō, with preparation:quam nihil praeparato, nihil festinato fecisse videtur Milo!
Quint. 4, 2, 1:ex ante praeparato,
Liv. 10, 41:non enim ex praeparato locutus est, sed subito deprehensus,
Sen. Ep. 11, 1. -
4 praeparo
prae-păro, āvi, ātum, 1, v. a., to get or make ready beforehand, to prepare, equip, make preparations for, etc. (class.; cf.: paro, apparo).I.Lit.:II.ea quae videntur instare,
Cic. Rosc. Am. 8, 22:praeparaverat ante naves,
Liv. 30, 20, 5:commeatum,
id. 7, 12:frumentum in decem annos,
id. 42, 12:locum domestici belli causā,
Caes. B. G. 5, 9: se et suos milites ad proelia, Sall. Fragm. ap. Veg. Mil. 1, 9:praeparato ad talem casum perfugio,
Liv. 24, 2, 11:praeparatis jam omnibus ad fugam,
id. 33, 47, 10; 26, 19, 5; 35, 17, 1; 40, 15, 13; Quint. 2, 4, 28:praeparat se pugnae,
prepares himself for the combat, Plin. 8, 20, 29, § 71:exercitum majori operi,
Vell. 2, 109, 2:puppes,
Luc. 3, 16:arva frumentis,
Col. 2, 16:pecunia stipendio militum praeparata,
Curt. 3, 13, 10:profectionem,
to make preparations for one's departure, Suet. Tib. 38:necem fratri,
Tac. A. 11, 8:res necessarias ad vitam degendam,
to provide, Cic. Off. 1, 4, 11:cibos hiemi,
Plin. 8, 37, 56, § 133:anchusae radix praeparat lanas pretiosis coloribus,
prepares, id. 22, 20, 23, § 48; 24, 11, 58, § 96; 29, 6, 34, § 107:potum cantharidum,
id. 29, 4, 30, § 93:ova,
to prepare for eating, to cook, dress, Mart. 1, 56, 12:qui sibi praeparabat imperium,
was aiming at, aspiring to, Spart. Hadr. 22.—Trop.: animos ad sapientiam concipiendam, Cic. Fragm. ap. Non. 12, 23; id. Tusc. 2, 5, 13:gratiam adversus publicum odium,
Tac. H. 1, 72:excusationem,
Petr. 139:aditum nefariae spei,
Curt. 5, 9, 5; 4, 9, 13.—Hence, praepărātus, a, um, P. a., prepared, provided with any thing (class.):praeparatos quodam cultu atque victu proficisci ad dormiendum,
Cic. Div. 2, 58, 119:praeparato animo se tradere quieti,
id. ib. 1, 53, 121:bene praeparatum Pectus,
Hor. C. 2, 10, 14:praeparatis auribus,
Cic. Or 28, 99.— Hence, adv.: praepărātō or ex prae-părātō, with preparation:quam nihil praeparato, nihil festinato fecisse videtur Milo!
Quint. 4, 2, 1:ex ante praeparato,
Liv. 10, 41:non enim ex praeparato locutus est, sed subito deprehensus,
Sen. Ep. 11, 1. -
5 praestruo
prae-strŭo, xi, ctum, 3, v. a., to build before, as a preparation for other buildings, to lay a foundation:B.praestructa (opp. ea) quae superposita incumbent,
Col. 1, 5, 9.—Transf., to build up in front, to block or stop up, to make impassable or inaccessible (mostly poet.):II.ille aditum vasti praestruxerat obice montis,
Ov. F. 1, 563:hospitis effugio praestruxerat omnia Minos,
id. A. A. 2, 21:porta Fonte praestructa,
stopped up, id. M. 14, 797; cf.:densato scutorum compage se scientissime praestruebant,
Amm. 14, 2, 10.—Trop., to make ready or prepare beforehand for any thing: fraus fidem in parvis sibi praestruit, prepares or secures for itself credibility in trifles, Liv. 28, 42, 7:B.praestruit ad illud quod dicturus est, multa esse crimina in Verre quae, etc.,
Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 8: tacitas vindictae iras. Claud. ap. Ruf. 2, 280:prius agmina saevo praestrue Marti,
id. IV. Cons. Hon. 319.—To arrange or contrive beforehand: cum praestructum utrumque consulto esset, whereas [p. 1432] it had all been concerted beforehand, Suet. Tib. 53:id scilicet praestruentes,
Amm. 31, 7.—Hence, praestructus, a, um, P. a., prepared:praestructum bellis civilibus hostem,
Claud. B. Gild. 285. -
6 condico
con-dīco, xi, ctum, 3, v. a.I.To talk a thing over together, to agree upon, to concert, to promise (most freq. as publicists' t. t.): condixit pater patratus populi Romani Quiritium patri patrato priscorum Latinorum, etc., old form ap. Liv. 1, 32, 11: status condictusve dies cum hoste, Cincius ap. Gell. 16, 4, 4; Plaut. Curc. 1, 1, 5; cf.:* 2.quoniam pactum atque condictum cum rege populi Romani perfide ruperat,
Gell. 20, 1, 54:sic constituunt, sic condicunt,
Tac. G. 11:inducias,
Just. 3, 7, 14:tempus et locum coëundi,
id. 15, 2, 16:ruptā quiete condictā,
the truce, Amm. 20, 1, 1:in diem tertium,
Gell. 10, 24, 9:in vendendo fundo quaedam etiam si non condicantur praestanda sunt,
Dig. 18, 1, 66.—Trop.: cum hanc operam (scribendi) condicerem, obligated myself to it, i. e. undertook it, Plin. praef. § 6 Jan.—Hence,B.Esp.1.To proclaim, announce, publish: condicere est dicendo denuntiare, Paul. ex Fest. p. 64, 16 Müll.; cf.:2.sacerdotes populi Romani cum condicunt in diem tertium, diem perendini dicunt,
Gell. 10, 24, 9.—Condicere alicui ad cenam or cenam, to engage one's self as guest at an entertainment:3.ad cenam aliquo condicam foras,
Plaut. Men. 1, 2, 16; id. Stich. 3, 1, 38:seni cenam eā lege condixit,
Suet. Tib. 42; cf.:velut ad subitam condictamque cenulam invitare,
i. e. without previous preparation, id. Claud. 21.— Absol.:nam cum mihi condixisset, cenavit apud me in mei generi hortis,
Cic. Fam. 1, 9, 20:ad balneas,
Tert. adv. Uxor. 2, 4.—In the jurists: condicere aliquid alicui, lit., to give notice that something should be returned; hence, to demand back, make a formal claim of restitution (from any one):II.rem,
Dig. 39, 6, 13:pecuniam alicui,
ib. 12, 1, 11; or for satisfaction: quia extinctae res, licet vindicari non possunt, condici tamen furibus et quibusdam aliis possessoribus possunt, Gai Inst. 2, 79; cf. id. 4, 5, and v. condictio and condicticius.—In late Lat., to assent or agree unanimously, = consentire, Tert. Anim. 8; id. adv. Marc. 2, 2; id. Coron. 11. -
7 constituo
con-stĭtŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [statuo], to cause to stand, put or lay down, to set, put, place, fix, station, deposit a person or thing somewhere (esp. firmly or immovably), etc. (the act. corresponding to consistere; class.).I.In gen.A.Prop.:B.hominem ante pedes Q. Manilii constituunt,
Cic. Clu. 13, 38:vobis (dīs) candentem taurum ante aras,
Verg. A. 5, 237:impedimenta,
Liv. 44, 36, 6:reliquias praedonum contractas in urbibus,
Vell. 2, 32 fin.:unum aliquem lectorem,
Quint. 2, 5, 6:velut in aliquā sublimi speculā constitutus,
Lact. 2, 2, 18.—Trop.:II.cum hujus vobis adulescentiam proposueritis, constituitote vobis ante oculos etiam hujus miseri senectutem,
Cic. Cael. 32, 79.—Esp.,A.Milit. t. t.1.To station or post troops somewhere, to draw up, set in order:2.legionem Caesar passibus CC. ab eo tumulo constituit,
Caes. B. G. 1, 43:legiones pro castris in acie,
id. ib. 2, 8 fin.;4, 35: aciem ordinesque intra silvas,
id. ib. 2, 19:octo cohortes in fronte,
Sall. C. 59, 2:quod reliquum peditum erat, obliquo constituerunt colle,
Liv. 28, 33, 8 al.:naves ad latus apertum hostium,
Caes. B. G. 4, 25; cf.:naves aperto ac plano litore,
id. ib. 4, 23 fin.:naves nisi in alto,
id. ib. 4, 24:subsidiarias (naves) in secundo ordine, Auct. B. Alex. 14, 3: classem apud Salamina exadversum Athenas,
Nep. Them. 3, 4; cf. id. Alcib. 8, 1:praesidia in Rutenis provincialibus,
Caes. B. G. 7, 7.—Rarely of a single person: se constituere, to station or post one's self: dum se Gallus iterum eodem pacto constituere studet, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 17.—In contrast with a march, to cause to halt:B.paulisper agmen constituit,
Sall. J. 49, 5; so,agmen,
Liv. 35, 28, 8; 38, 25, 12:signa paulisper novitate rei,
id. 33, 10, 3; so,signa,
id. 34, 20, 4.—And trop.:si constituitur aliquando (narratio) ac non istā brevitate percurritur,
Cic. de Or. 2, 80, 328.—With the access. idea of preparation, to set up, erect, establish, found, build, construct, prepare, make, create, constitute (class. and very freq.).1.Lit.:2.genus humanum, quorum omnia causā constituisse deos,
Lucr. 2, 175:aggerem apparare, vineas agere, turres duas constituere coepit,
Caes. B. G. 7, 17:turres,
id. ib. 2, 12:turrim,
id. ib. 2, 30:castella ad extremas fossas,
id. ib. 2, 8:vineas ac testudines,
Nep. Milt. 7, 2:locis certis horrea,
Caes. B. C. 3, 42:inane sepulcrum,
Ov. M. 6, 568:feralis cupressos,
Verg. A. 6, 216:ingentem quercum in tumulo,
id. ib. 11, 6:pyras curvo in litore,
id. ib. 11, 185:quattuor aras ad alta delubra dearum,
id. G. 4, 542; Suet. Aug. 59 fin.:aedem in foro geminis fratribus,
id. Caes. 10:castra Romae,
id. Tib. 37 et saep.:oppidum,
to found, Caes. B. C. 1, 15; Nep. Cim. 2, 2; so,nova moenia,
Verg. A. 12, 194; cf.:moenia in Aside terrā,
Ov. M. 9, 449:domicilium sibi Magnesiae,
Nep. Them. 10, 2:triplex Piraeei portus constitutus est,
id. ib. 6, 1:hiberna omnium legionum in Belgis,
Caes. B. G. 3, 38:di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt,
Cic. N. D. 2, 56, 140.—Trop., to bring about, effect, establish, appoint, etc., freq. of judicial determinations, etc.: videte, [p. 438] per deos immortalis, quod jus nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere velitis, to establish, Cic. Caecin. 14, 40:C.jus melius Sullanis praediis quam paternis,
id. Agr. 3, 3, 10:judicium,
id. Part. Or. 28, 99:judicium de pecuniis repetundis,
id. Div. in Caecil. 4, 11:judicium capitis in se,
id. Verr. 2, 5, 54, § 141:controversiam,
id. de Or. 1, 31, 143:quaestionem,
Quint. 3, 11, 17; 4, 2, 10:ratiocinationem,
id. 5, 14, 12:in hac accusatione comparandā constituendāque laborare,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; and of persons, to designate, appoint, select, put forward, etc.:accusatorem,
id. Div. in Caecil. 3, 10; Quint. 3, 10, 3 (cf.:comparare accusatorem,
Cic. Clu. 67, 191):testis,
Cic. Verr. 1, 18, 55:tutores pupillis,
Dig. 2, 1, 1 et saep.:nuper apud C. Orchivium collegam meum locus ab judicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus,
no trial of him was permitted, Cic. Clu. 34, 94:reum statim fecit, utique ei locus primus constitueretur impetravit,
id. ib. 20, 56:fidem,
id. Part. Or. 9, 31; cf. id. Sen. 18, 62:concordiam,
id. Att. 8, 11, D, 1:si utilitas amicitiam constituet, tollet eadem,
id. Fin. 2, 24, 78:amicitiam tecum,
Q. Cic. Pet. Cons. 7, 27 (cf. id. ib. §25: amicitiae permultae comparantur): libertatem,
Cic. Fl. 11, 25:victoriam,
id. Rosc. Am. 6, 16:pacem (opp. bellum gerere),
id. ib. 8, 22:quantum mali sibi ac liberis suis,
id. Verr. 2, 1, 25, § 65.—With the access. idea of ordering, contriving, to establish, fix, appoint, settle, order, manage; to confirm, regulate, arrange, dispose.1.Lit.:2.Ti. et C. Gracchos plebem in agris publicis constituisse,
to have established, Cic. Agr. 2, 5, 10; cf. id. ib. 2, 31, 83:ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,
should assign them a permanent abode, Caes. B. G. 1, 13:reges in civitate,
Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. Off. 2, 12, 41:Commium regem ibi,
Caes. B. G. 4, 21:decemviralem potestatem in omnibus urbibus,
Nep. Lys. 2, 1; cf. Cic. Agr. 2, 7, 17:curatores legibus agrariis,
id. ib.; cf.:publice patronum huic causae,
id. Mur. 2, 4:regnum alicui,
Nep. Chabr. 2, 1 al.:composita et constituta res publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42; cf.:bene morata et bene constituta civitas,
id. Brut. 2, 7; so id. Agr. 2, 5, 10 fin.:civitates,
to organize, id. de Or. 1, 9, 35:quis tibi concesserit... reliquas utilitates in constituendis civitatibus... a disertis ornateque dicentibus esse constitutas,
id. ib. 1, 9, 36:Chersoneso tali modo constituto,
Nep. Milt. 2, 4:res summā aequitate,
id. ib. 2, 2; cf.:rem nummariam,
Cic. Off. 3, 20, 80:rem familiarem,
id. Phil. 11, 2, 4.—Trop.:D.ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est,
Cic. Off. 1, 34, 122; cf.:majores vestri majestatis constituendae gratiā bis Aventinum occupavere,
Sall. J. 31, 17; Cic. Fam. 15, 4, 6:jam perfectis constitutisque viribus,
Quint. 10, 1, 57.— Pass. impers.: non tam sinistre constitutum est, ut non, etc., i. e. we are not so badly off as not, etc., Plin. Pan. 45, 5.—Of persons:Athenaeum in maximā apud regem auctoritate gratiāque,
Cic. Fam. 15, 4, 6:aliquem sibi quaestoris in loco,
id. Verr. 2, 1, 30, § 77:in potestate aliquem,
Lact. Epit. 55, 6:constituuntur in honoribus, cum magistratus creantur,
Aug. Cont. adv. Leg. 1, 45 al. —With the access. idea of limiting, fixing, allotting, to fix, appoint something ( for or to something), to settle, agree upon, define, determine.1.Lit.:b.propter dissensionem placuerat dividi thesauros finesque imperii singulis constitui,
Sall. J. 12, 1:summum pretium,
Cic. Att. 12, 31, 2; cf.:pretium frumento,
id. Verr. 2, 3, 73, § 171:certam pecuniam proconsulibus,
Suet. Aug. 36; id. Ner. 10:propria loca senatoribus,
id. Claud. 21:diem nuptiis,
Plaut. Trin. 2, 4, 180; cf.:nuptias in hunc diem,
Ter. And. 1, 5, 34:diem concilio,
Caes. B. G. 1, 30:diem colloquio,
id. ib. 1, 47:posterum diem pugnae,
id. ib. 3, 23 fin.:negotio proximum diem,
Sall. J. 93, 8:certum tempus ei rei,
Caes. B. C. 3, 19:grandiorem aetatem ad consulatum,
Cic. Phil. 5, 17, 47:tempus in posterum diem locumque,
Liv. 38, 25, 2:postquam ad constitutam non venerat diem,
id. 27, 16, 16:locus, tempus constitutum est,
Ter. Eun. 3, 4, 3:modum credendi,
Cic. Rab. Post. 3, 5: de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituunt:ego in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas,
Varr. R. R. 2, 10, 10.—T. t. of the lang. of business, to accord, agree with one in a thing, to appoint, fix, to concert, agree upon, assent to (cf. Gron. Obss. p. 14 sq.); constr. aliquid cum aliquo, alicui, inter se, or with acc. only, or absol.(α).Cum aliquo:(β).ubiea dies, quam constituerat cum legatis venit,
Caes. B. G. 1, 8:pactam et constitutam esse cum Manlio diem,
Cic. Cat. 1, 9, 24:constitui cum quodam hospite, Me esse illum conventuram,
Ter. Hec. 1, 2, 120:constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent,
Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65: cum aliquo, ut, etc., Aug. ap. Suet. Calig. 8; cf. under P. a., B. 2.—Alicui:(γ).L. Cincio HS. XXCD. constitui me curaturum Idibus Febr.,
Cic. Att. 1, 7 init.; id. Off. 1, 10, 32:ubi nocturnae Numa constituebat amicae,
Juv. 3, 12; cf.:sane, inquit, vellem non constituissem, in Tusculanum me hodie venturum esse, Laelio,
id. de Or. 1, 62, 265.—With acc. only or absol.:2.vadimonia constituta,
Cic. Sen. 7, 21:de pecuniā constitutā,
Dig. 13, tit. 5; Ter. Heaut. 4, 4, 4:(Vaccenses) compositis inter se rebus in diem tertiam constituunt,
Sall. J. 66, 2:sic constituunt, sic condicunt,
Tac. G. 11; Juv. 6, 487.— Pass. impers.:Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare,
Cic. Clu. 13, 37.—Trop.:E.constituendi sunt qui sint in amicitiā fines deligendi,
Cic. Lael. 16, 56:si forte quaereretur quae esset ars imperatoris, constituendum putarem principio, quis esset imperator: qui cum esset constitutus administrator quidam belli gerendi, tum adjungerem, etc. (for which, soon after, definire),
id. de Or. 1, 48, 210; cf. C. 1. supra, and Quint. 12, 1, 1:nondum satis constitui molestiaene plus an voluptatis attulerit mihi Trebatius noster,
Cic. Fam. 11, 27, 1:ut constitueret, honestum esse aliquid quod, etc.,
id. Off. 2, 3, 9:bona possessa non esse constitui,
id. Quint. 29, 89:de hoc Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium retulit,
Nep. Eum. 12, 1.—With the access. idea of resolving, to determine to do something, to take a resolution, to resolve, decide, determine.(α).With inf.:(β).si quis mare Neptunum Cereremque vocare Constituit fruges,
Lucr. 2, 656:cohortes duas in Nantuatibus collocare,
Caes. B. G. 3, 1:bellum cum Germanis gerere,
id. ib. 4, 6:Romanorum adventum exspectare atque ibi decertare,
id. ib. 4, 19:desciscere a rege,
Nep. Dat. 5, 5.—With acc. and inf.:(γ).audio constitutum esse Pompeio et ejus consilio in Siciliam me mittere,
Cic. Att. 7, 7, 4. —With interrog.-clause:(δ).quantum pecuniae quaeque civitas daret, Aristides delectus est, qui constitueret,
Nep. Arist. 3, 1. —With ut:A.rus uti irem, jam heri constitueram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:constitueram, ut pridie Idus Aquini manerem,
Cic. Att. 16, 10, 1:constituimus inter nos ut ambulationem conficeremus,
id. Fin. 5, 1, 1:Lentulus cum ceteris constituerant, uti, etc.,
Sall. C. 43, 1.—Hence, constĭtūtus, a, um, P. a.Adj. (acc. to B.), constituted, arranged, disposed:2.bene constitutum corpus,
Cic. Tusc. 2, 6, 17:viri sapientes et bene naturā constituti,
id. Sest. 65, 137:quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat,
id. Tusc. 2, 4, 11:qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis,
id. Sest. 45, 97.—(Acc. to C.) Fixed, established:B.cursus siderum,
Quint. 1, 10, 46:discrimina (opp. fortuita),
id. 5, 10, 42:jam confirmatae constitutaeque vocis,
id. 11, 3, 29.—Subst.: constĭtūtum, i, n.1.(Acc. to B.) An institution, ordinance, law (mostly postclass.), Cod. Th. 1, 11, 5; 12, 41, 1.—b.Trop.:2.cum videas ordinem rerum et naturam per constituta procedere,
according to established laws, Sen. Q. N. 3, 16, 2.—(Acc. to D. 1. b.) An agreement, appointment, accommodation; a compact (in good prose):ante rem quaeruntur, quae talia sunt, apparatus, conloquia, locus, constitutum, convivium,
Cic. Top. 12, 52; so absol., id. Att. 11, 16, 2; id. Cael. 8, 20:rescripsit constitutum se cum eo habere,
id. Att. 12, 23, 3:constitutum factum esse cum servis, ut venirent, etc.,
id. Cael. 25, 61; and humorously: si quod constitutum cum podagra habes, fac ut in alium diem differas, id. Fam. 7, 4; so,ad constitutum venire,
Varr. R. R. 2, 5, 1; Cic. Caecin. 12, 33:se proripu it,
Suet. Oth. 6;and without a verb,
Cic. Att. 12, 1, 1; Flor. 2, 6, 16 (but in Vell. 2, 110, 1, the better read. is consili). -
8 instruo
in-strŭo, xi ( perf. sync. instruxti, Plaut. Mil. 4, 1, 34), ctum, 3, v. a., to build in or into; to build,, erect, construct (class.).I.Lit.A.In gen.:B.contabulationem in parietes,
Caes. B. C. 2, 9:tubulos in earum (cloacarum) parietibus,
Vitr. 5, 9, 7:muros,
Nep. Them. 6:aggerem,
Tac. H. 2, 22.—In partic.1.To set in order, draw up in battle array:2.legiones,
Plaut. Am. 1, 1, 66:aciem,
Cic. Mur. 9, 22; id. Phil. 4, 5, 11:contra copias praesidia vestrosque exercitus,
id. Cat. 2, 11 init.—Absol.:ad instruendum spatium,
Liv. 9, 37, 3; 10, 19, 15; 24, 48, 11:insidias in loco aliquo,
to lay an ambush, id. Clu. 66, 190; cf.:quem insidiis instruendis locum?
Liv. 6, 23, 6:acies circa vallum,
id. 3, 22, 5:ad hunc modum aciem,
Caes. B. C. 3, 88:postremo in plures ordines,
Liv. 8, 8, 4:naves,
Just. 5, 4, 1.—To prepare, make ready, furnish, provide, to equip, fit out (with necessaries):II.domum,
Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9:instruere et parare convivium omnibus rebus,
id. ib. 2, 4, 27, §62: mensas,
Verg. A. 3, 231; Ov. M. 8, 571:agrum,
to stock, furnish, Liv. 6, 5, 5:hortos,
Col. 11, 2, 25; Plin. Ep. 8, 18, 11:frumento et stipendio victorem,
Just. 6, 6:et dotare filiam,
Suet. Vesp. 14:mulieri aurum atque ornamenta,
Plaut. Mil. 4, 1, 35:instruit focum provincia,
Juv. 5, 97:socios simul instruit armis,
Verg. A. 8, 80:concubinas securibus peltisque,
Suet. Ner. 44:Xerxes bellum per quinquennium instruxit,
Just. 2, 10, 12; 8, 5, 2.—Trop.A.In gen., to procure, provide for, prepare for, furnish:B.accusationem,
Cic. Clu. 6:causam,
Plin. Ep. 10, 85:in instruendo (orationem) dissipatus,
in arranging, Cic. Brut. 59, 216: se, to furnish, prepare one ' s self:ad judicium nondum se satis instruxerat,
id. Verr. 2, 4, 19:neque spatium erat instruendi bellum,
Just. 8, 5, 2. —In partic., to provide with information, to teach, instruct:2.(oratores) parum his artibus instructos vidimus,
Cic. Brut. 59, 214:judicem notitiā rerum,
Quint. 4, 2, 24:juvenes salubribus praeceptis,
Petr. 140: aliquem scientiā alicujus rei, Quint. prooem. § 23; cf. id. 1, 10, 5; 2, 4, 20; 2, 5, 1 al.— Absol., Just. praef. 4 (but in Cic. Cael. 30, 72, the true reading is instituimur).—To plan, devise:A.magnas res hic agito in mentem instruere,
Plaut. Rud. 4, 2, 31:instruendae fraudi intentior,
Liv. 23, 35, 14: insidias [p. 971] mihi, Cat. 18 (21), 7.—Hence, instructus, a, um, P. a., ordered, drawn up; furnished, provided with any thing.Lit.:B.exercitus ita stetit instructus, ut, etc.,
Liv. 4, 18:acies,
Caes. B. G. 1, 48:domicilia rebus iis omnibus, quibus, etc.,
Cic. N. D. 2, 37, 95:instructa et exornata domus,
provided with necessaries, id. Verr. 2, 2, 34, § 84:instructae ornataeque naves,
id. ib. 2, 5, 51, §133: instructae atque ornatae omnibus rebus copiae,
id. de Imp. Pomp. 8:omnibus rebus instructum et paratum convivium,
id. Verr. 2, 4, 27.—Trop.1.Arranged, prepared; instructed:2.jam instructa sunt mihi in corde consilia omnia,
Ter. Phorm. 2, 2, 7:res satis scite instructae et compositae,
Cic. Leg. 1, 13, 39:ad permovendos animos instructi et parati,
id. Or. 5:ad mortem contemnendam,
id. Fin. 2, 17:ad dicendum instructissimus,
id. de Or. 3, 8.—Instructed, versed in:in jure civili,
Cic. de Or. 1, 58, 249:omnibus ingenuis artibus,
id. ib. 1, 16, 73:a jure civili, ab historia instructior (v. ab),
id. Brut. 43.—In a bad sense: accusatores instructi et subornati,
prepared, instructed, Cic. Vatin. 1, 3:vitiis instructior,
Hor. Ep. 1, 18, 25.— Adv.: instructē, with great preparation; only comp.:ludos opulentius instructius facere,
Liv. 1, 35, 7:instructius accusare,
App. Mag. 34, p. 296.
См. также в других словарях:
Preparation for Death — Preparation for Death † Catholic Encyclopedia ► Preparation for Death ♦ The basic preparation for death ♦ When should a priest be called? ♦ Winding up our earthly affairs ♦ Confession ♦ Viaticum ♦ Extreme Unction… … Catholic encyclopedia
Preparation H — is a brand of medications used in the treatment of hemorrhoids. It was originally packaged in a tube like toothpaste, with a similar consistency. Wyeth, the maker of Preparation H, has also released the product in a suppository form, which is not … Wikipedia
make|up — or make up «MAYK UHP», noun. 1. the way in which a thing is made up or put together: »The novelty of the orchestra s size and makeup... (Maclean s). SYNONYM(S): composition, constitution. 2. nature; disposition: »People of a nervous makeup are… … Useful english dictionary
make-read|y — make|read|y or make read|y «MAYK REHD ee», noun. 1. the preparation of a form for printing by leveling the type or plates with underlays or overlays to insure an even impression or arranging negatives of film for making plates. 2. the underlays… … Useful english dictionary
make|read|y — or make read|y «MAYK REHD ee», noun. 1. the preparation of a form for printing by leveling the type or plates with underlays or overlays to insure an even impression or arranging negatives of film for making plates. 2. the underlays or overlays… … Useful english dictionary
preparation — (n.) late 14c., act of preparing, from L. praeparationem (nom. praeparatio) a making ready, noun of action from pp. stem of praeparare prepare, from prae before (see PRE (Cf. pre )) + parare make ready (see PARE (Cf. pare … Etymology dictionary
Preparation — (Roget s Thesaurus) < N PARAG:Preparation >N GRP: N 1 Sgm: N 1 preparation preparation Sgm: N 1 providing providing &c. >V. Sgm: N 1 provision provision providence Sgm: N 1 anticipation anticipation &c.(foresight) 510 Sgm … English dictionary for students
preparation — I (New American Roget s College Thesaurus) Act of preparing Nouns 1. preparation, preparing; providing; provision, providence, pre arrangement, anticipation, foresight, forethought; precaution, predisposition; plan; rehearsal; training, education … English dictionary for students
preparation — noun 1 getting sth ready ADJECTIVE ▪ careful, thorough ▪ elaborate ▪ intense ▪ two years of intense preparation ▪ good … Collocations dictionary
preparation */*/*/ — UK [ˌprepəˈreɪʃ(ə)n] / US noun Word forms preparation : singular preparation plural preparations 1) a) [uncountable] the process of making someone or something ready for something Despite a lot of preparation, we didn t win the contest.… … English dictionary
preparation — prep|a|ra|tion W3S2 [ˌprepəˈreıʃən] n 1.) [U] the process of preparing something ▪ This dish is good for dinner parties because much of the preparation can be done ahead of time. preparation for ▪ Business training is a good preparation for any… … Dictionary of contemporary English